Czy nadchodzi "obowiązek"?

Studia medyczne: czy nadchodzi “dobrowolny obowiązek”?

(Bild: Mathis Fotografie)

"Dobrowolny obowiązek" dla studentów medycyny, na przykład poprzez kontyngent dla lekarzy wiejskich, jest możliwy, jak wyjaśnia ekspert prawa medycznego Karl Stöger (Uniwersytet Wiedeński). Doszedł do tego wniosku w ekspertyzie zleconej przez Izbę Pracy (AK).

Punktem wyjścia dla ekspertyzy było żądanie kanclerza federalnego Karla Nehammera (ÖVP) z zeszłego roku, aby nałożyć na lekarzy pewnego rodzaju obowiązek zawodowy przez pewien okres po ukończeniu studiów. Ci, którzy ukończyli studia medyczne w Austrii, powinni "następnie oddać społeczeństwu trochę tego, z czego skorzystali bezpłatnie".

W ubiegłym roku Stöger napisał ekspertyzę dla Stowarzyszenia Lekarzy, w której stwierdził, że ustawowy obowiązek pracy np. w szpitalach publicznych lub praktykach ubezpieczenia zdrowotnego byłby niezgodny z prawem konstytucyjnym i unijnym.

Preferencyjny dostęp z późniejszym obowiązkiem
Sytuacja wygląda inaczej w przypadku "dobrowolnego obowiązku", jak twierdzi Stöger w raporcie AK. "Dobrowolne zobowiązanie", które początkowo brzmi jak sprzeczność pojęciowa, istniałoby na przykład, gdyby w zamian za preferencyjny dostęp do studiów finansowanych ze środków publicznych, kandydaci zobowiązali się do pracy w obszarze publicznego systemu opieki zdrowotnej przez określony czas po ukończeniu studiów.

System już istnieje, wymagana restrukturyzacja
Taki system już istnieje: zgodnie z ustawą o uniwersytetach, do pięciu procent miejsc na studiach może być przeznaczonych "na zadania w interesie publicznym". Korzystają z tego na przykład austriackie siły zbrojne. Osoby ubiegające się o te miejsca mają preferencyjny dostęp, ponieważ nie podlegają faktycznej procedurze selekcji na podstawie najlepszych wyników testów, a jedynie muszą uzyskać 75% liczby punktów wszystkich kandydatów.

Według Stögera, system ten może zostać rozszerzony - ale tylko w pewnych granicach. Na przykład, tylko tyle miejsc może być przeznaczonych na dobrowolne zobowiązanie, ile będzie później potrzebnych w publicznym systemie opieki zdrowotnej. Kwota ta nie powinna być wykorzystywana jako substytut lepszych warunków pracy i płacy dla lekarzy w systemie publicznym, a jedynie jako uzupełnienie.

Ponadto należy zawsze oferować wystarczającą liczbę miejsc "wolnych od zobowiązań". Na przykład w Niemczech wprowadzono regulację, zgodnie z którą maksymalnie 20 procent miejsc (np. dla lekarzy wiejskich) może być przeznaczonych na kwoty zaliczkowe. I odwrotnie, 80 procent pozostaje wolnych od zobowiązań.

Wreszcie, należy wziąć pod uwagę szczegóły: Na przykład okres zobowiązania nie może być zbyt długi - w Niemczech jest to około dziesięciu lat po zakończeniu szkolenia, w Południowym Tyrolu jest to pięć lat w ciągu dziesięcioletniego okresu. Według Stögera rozpoczęcie pracy natychmiast po ukończeniu szkolenia jest również mniej uciążliwe z punktu widzenia praw podstawowych niż odkładanie tego w czasie.

Ustalenie odpowiedniej kary pieniężnej
Przy ustalaniu kary pieniężnej w przypadku naruszenia obowiązku należy również przestrzegać ograniczeń. Z jednej strony musi być ona wystarczająco wysoka, aby działać odstraszająco. Z drugiej strony, nie powinna ona również rujnować sytuacji ekonomicznej osób, które naruszyły umowę i powinna zawierać postanowienia dotyczące trudności oraz możliwość spłaty w ratach. Średni oczekiwany dochód lekarzy mógłby posłużyć jako opcja do obliczenia kwoty.

Opcje dla stron zobowiązanych
Wybór osób zobowiązanych w odniesieniu do ich późniejszego obszaru rozmieszczenia może również odgrywać rolę w ocenie dopuszczalności na mocy praw podstawowych: Im większe pole manewru w odniesieniu do ich położenia geograficznego, wyboru specjalizacji lub wyboru obszaru praktyki/szpitala, tym lepiej.

AK wzywa do wykorzystania tego pola manewru. Osoby, które dobrowolnie zaangażują się w publiczną służbę zdrowia, powinny mieć "preferencyjny" dostęp do studiów medycznych. Ponadto powinien powstać nowoczesny ogólnokrajowy kontrakt dla lekarzy z elementami ryczałtowymi, a tym samym odejście od systemu indywidualnego wynagradzania za usługi. Ponadto inne zawody medyczne powinny zostać objęte ogólną umową, aby odciążyć lekarzy.

Lider SPÖ Babler chce dwustopniowego dobrowolnego obowiązku.

(Bild: APA/ERWIN SCHERIAU)

Babler za dwustopniowym dobrowolnym zobowiązaniem
Z drugiej strony, lider SPÖ Andreas Babler opowiedział się za dwustopniowym dobrowolnym zobowiązaniem w zamian za preferencyjny dostęp: studenci zobowiązaliby się do pracy jako lekarze w publicznym systemie opieki zdrowotnej raz na początku studiów i raz pod koniec studiów - przy czym konkretne przedmioty, na które będzie zapotrzebowanie w dającej się przewidzieć przyszłości, zostałyby wybrane za drugim razem.